dla te pierwszy raz od dekady, prezydencja belgijska Rady Unii Europejskiej umieściła zdrowie psychiczne i dobrostan psychiczny na pierwszym miejscu w programie UE. W rozmowie z Frankiem Vandenbroucke, wicepremierem Belgii oraz ministrem spraw społecznych i zdrowia publicznego, zagłębiamy się wd w wizjonerskie inicjatywy belgijskiej prezydencji UE, jak Belgia broni zdrowia psychicznego europejskich pracowników i podkreśla kluczową potrzebę ciągłej świadomości w zakresie zdrowia psychicznego, nie tylko teraz, ale w nadchodzących latach.
Ponieważ wybory do UE odbyły się na początku tego miesiąca, nadszedł czas, aby ustalić program i ukształtować narracje, które będą motorem znaczących zmian, odzwierciedlając przeszłość i napędzając przyszłe ideały. Jednak jakie miejsce w politycznym zamieszaniu w Brukseli zajmuje zdrowie psychiczne i dobre samopoczucie?
Kiedyś zepchnięte na dalszy plan, jeśli chodzi o programy polityczne, zdrowie psychiczne przykuło w ostatnich latach uwagę zarówno społeczeństwa, jak i rządów, a ruch na rzecz pozytywnego zdrowia psychicznego nabiera tempa w całej Europie. Nic dziwnego, że niedawne kryzysy, takie jak pandemia i rosnące koszty utrzymania, zmieniły społeczeństwo, a w konsekwencji zmieniły sposób, w jaki decydenci polityczni podchodzą do zdrowia psychicznego.
„Żaden z obywateli Europy nie został oszczędzony przez kolejne kryzysy, z którymi ostatnio mieliśmy do czynienia. Istnieją podstawy umożliwiające odwrócenie tej tendencji, ustawodawstwo krajowe w całej Europie można postrzegać jako dobre praktyki, a w sektorze publicznym i prywatnym istnieje wiele inicjatyw które mogą stanowić inspirację” – mówi Vandenbroucke.
Rok 2023 okazał się ważnym rokiem dla zdrowia psychicznego. W czerwcu ubiegłego roku Komisja Europejska przedstawiła swoją pierwszą w historii wizję dotyczącą: Kompleksowe podejście do zdrowia psychicznego w całej UE, uznając, że zdrowie psychiczne jest integralną częścią ogólnego stanu zdrowia człowieka. Wkrótce potem Parlament Europejski głosował za a raport wzywając do bardziej bezpośredniego finansowania walki z rosnącymi problemami zdrowia psychicznego w Europie, co stanowi znaczący sygnał polityczny dotyczący świadomości w zakresie zdrowia psychicznego.
Stanowczo przywracamy zdrowie psychiczne na stół
Kiedy Belgia objęła prezydencję Rady UE w styczniu 2024 r., jedną z jej odważnych i ambitnych misji było zdecydowane umieszczenie zdrowia psychicznego z powrotem w programie politycznym, zwłaszcza jeśli chodzi o dobrostan pracowników.
„Zdrowie psychiczne w pracy zbyt długo pozostawało w cieniu. W całej Europie wzrasta absencja, a powstające technologie, takie jak sztuczna inteligencja, wywierają głęboki wpływ na świat pracy oraz granice między czasem pracy i czasem wolnym stają się niewyraźne” – wyjaśnia Vandenbroucke.
Kluczowe wezwanie prezydencji belgijskiej? Uznanie znaczenia zdrowia psychicznego w tworzeniu wspierającego środowiska pracy. „Rozpocznij pracę. Dostęp do zatrudnienia dla osób cierpiących na choroby psychiczne jest pilną kwestią w naszych szybko rozwijających się społeczeństwach” – mówi Vandenbroucke.
Obszerny naukowe ujawniło szkodliwy wpływ wirusa Covid-19 na zdrowie psychiczne i samopoczucie ludzi. Od początku pandemii liczba osób cierpiących na stany lękowe i depresję gwałtownie wzrosła 25%. Szczególnie narażeni na te wyzwania są europejscy pracownicy służby zdrowia i opieki społecznej, zmagający się z wypaleniem zawodowym i problemami moralnymi, gdy niestrudzenie pracują, aby sprostać wymaganiom w zakresie swoich usług. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wysłała już wyraźne ostrzeżenie, że potrzebne są zmiany. Opisując obecny stan personelu medycznego w Europie jako: 'tykająca bomba'organizacja ostrzega, że bez natychmiastowych działań luki w personelu medycznym i opiekuńczym mogą oznaczać katastrofę dla regionu europejskiego.
Jednak na horyzoncie widać nadzieję. Cztery lata po rozpoczęciu pandemii rządy ponownie rozważają, w jaki sposób mogą lepiej chronić zdrowie psychiczne i dobrostan Europejczyków w obliczu takich wyzwań sejsmicznych.
„Biorąc pod uwagę negatywną korelację między długimi nieobecnościami a powrotem do pracy, wczesne wykrywanie, kierowanie i opieka nad pracownikami, u których występują objawy zaburzeń psychicznych, mają ogromne znaczenie w zapobieganiu zaostrzeniu objawów, które mogą potencjalnie prowadzić do poważniejszych schorzeń lub chorób współistniejących. dlatego też, aby podjąć odpowiednie działania, należy wziąć pod uwagę czynniki organizacyjne i indywidualne, które mogły prowadzić do rozwoju problemów psychicznych” – podkreśla Vandenbroucke.
Przełamywanie barier: wspieranie powrotu do pracy
W dzisiejszym szybko zmieniającym się świecie, w którym występują ciągłe wyzwania, zapewnienie dostępu do zatrudnienia osobom z problemami psychicznymi ma ogromne znaczenie. Każdy, niezależnie od statusu zatrudnienia (pracownik, pracownik, pracodawca itp.), zasługuje na dostęp do profilaktycznych usług w zakresie zdrowia psychicznego. Dostosowanie tych usług, takich jak monitorowanie, kontrola i wsparcie, jest niezbędne, aby spełnić specyficzne potrzeby każdej osoby.
„Zajmowanie się zdrowiem psychicznym nie może być już realizowane w oderwaniu; należy je włączyć do szerszych ram polityki” – mówi Vandenbroucke. „Ułatwianie dostępu do rynku pracy stanowi część celów określonych w Europejskim filarze praw socjalnych, a także ogólnie w zakresie ochrony socjalnej i włączenia społecznego”.
Dbanie o dobre samopoczucie w miejscu pracy w Europie
Podejście Belgii do promowania zdrowia psychicznego w pracy oferuje cenne spostrzeżenia dla reszty Europy. Inicjatywy takie jak pilotażowy projekt agencji federalnej dotyczący wypalenia zawodowego, FEDRIS, skierowany do pracowników sektora zdrowia, zapewnia dwuletnią ścieżkę doradztwa obejmującą środki dostosowane do indywidualnych potrzeb i środowiska pracy oraz wykazał pozytywne skutki w zakresie poprawy dobrostanu psychicznego i fizycznego. Doprowadziło to do rozszerzenia programu na wszystkie sektory.
„Większość osób z problemami psychicznymi chciałaby mieć płatną pracę. Jednak część z nich jest bezrobotna. Pomoc osobom z problemami psychicznymi w powrocie do pracy jest koniecznością” – mówi Vandenbroucke.
Przyjęcie przez Belgię Indywidualne rozmieszczenie i wsparcie (IPS) podejście do zatrudnienia, obok głównych polityk „powrotu do pracy”, ma na celu zapewnienie intensywnego wsparcia na rzecz trwałego i włączającego zatrudnienia. To oparte na dowodach podejście, cieszące się międzynarodowym uznaniem ze swojej skuteczności, pomaga osobom z umiarkowanymi i poważnymi problemami psychicznymi szukać pracy tak wcześnie, jak to możliwe, a także zapewnia im spersonalizowane wsparcie po znalezieniu pracy.
W grudniu 2023 r. Belgia zakończyła również realizację inicjatywy „Piaskownice”. Celem tego wspólnego projektu, w którym uczestniczyli specjaliści z branży opieki zdrowotnej, było zrozumienie, w jaki sposób zwiększyć atrakcyjność i komfort pracy w placówkach opieki zdrowotnej.
„Kilka koncepcji i konkretnych pomysłów zostało przetestowanych i udoskonalonych w środowiskach operacyjnych belgijskich szpitali. Współpraca z pracownikami służby zdrowia i próby w ich środowiskach pracy były konieczne, aby osiągnąć to, co chcieliśmy osiągnąć: chcieliśmy zacząć od tego, co już istnieje” – wyjaśnia Vandenbroucke .
Czy powstanie dyrektywa UE dotycząca zagrożeń psychospołecznych w pracy?
Uznanie zagrożeń psychospołecznych w miejscu pracy zyskało również na popularności w międzynarodowych ramach prawnych. Instrumenty takie jak Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, konwencje MOP dot bezpieczeństwo i higiena pracy, przemoc i molestowanie w pracyi Europejska Karta Społeczna podkreślają znaczenie zajęcia się tymi zagrożeniami. Na poziomie UE, Europejski filar praw socjalnych (EPSR) oznaczało zmianę w reprezentowaniu głównego punktu odniesienia dla działań na szczeblu UE na rzecz dobrego samopoczucia w miejscu pracy.
Niemniej jednak rozbieżności w przepisach w poszczególnych państwach członkowskich uwydatniają potrzebę spójnych działań w celu zapewnienia spójnej ochrony pracowników w Europie. Następna Komisja Europejska będzie musiała zdecydować, czy przedstawić wniosek legislacyjny, najprawdopodobniej w formie dyrektywy, w sprawie zagrożeń psychospołecznych w pracy.
„Ta dyrektywa powinna obejmować co najmniej następujące elementy: zakres, spójną definicję zagrożeń psychospołecznych oraz rolę wszystkich podmiotów w przedsiębiorstwie zaangażowanych w opracowywanie i stosowanie polityki dobrego samopoczucia, ze szczególnym uwzględnieniem informacji i szkoleń. Musi ustalić także zestaw minimalnych środków zapobiegawczych, biorąc pod uwagę charakterystykę stanowiska pracy, organizację pracy, relacje międzyludzkie w pracy, warunki pracy i fizyczne środowisko pracy. Pracodawca musi także zwracać uwagę na interakcję pomiędzy różnymi czynnikami ryzyka określić ryzyko psychospołeczne” – mówi Vandenbroucke.
Ustalenie planu przyszłego dobrobytu Europy
Skupienie się Belgii na zdrowiu psychicznym stanowi pozytywny przykład, podkreślając znaczenie priorytetowego traktowania dobrego samopoczucia w miejscu pracy. Włączenie kwestii zdrowia psychicznego do polityki zatrudnienia odzwierciedla rosnące wysiłki w kierunku: zdrowia psychicznego we wszystkich politykach, torując drogę do zdrowszej i bardziej wspierającej przyszłości dla wszystkich Europejczyków.
Patrząc w przyszłość, rośnie zapotrzebowanie na oddanych Europejski Rok Zdrowia Psychicznego. Taka inicjatywa mogłaby przynieść liczne korzyści, w tym zmniejszenie piętna, lepszą edukację i rozwój polityki. Dostosowując się do szerszych wysiłków, takich jak specjalna strategia UE dotycząca zdrowia psychicznego, mogłaby stać się katalizatorem kompleksowych działań mających na celu sprostanie wyzwaniom związanym ze zdrowiem psychicznym w całej Europie.
„Ogółem Europejski Rok poświęcony zdrowiu psychicznemu byłby znaczącym krokiem w kierunku stawienia czoła złożonym wyzwaniom związanym ze zdrowiem psychicznym i mógłby odegrać kluczową rolę w promowaniu zdrowszej i bardziej wspierającej Europy” – mówi Vandenbroucke.
„Mamy trochę do nadrobienia na szczeblu europejskim, więc może powinniśmy całe dziesięć z następnych dziesięciu lat uczynić europejskim rokiem poświęconym podnoszeniu świadomości na temat zdrowia psychicznego”.
Ruth Thomas
Ruth dołączyła do zespołu EuroHealthNet w kwietniu 2022 roku jako specjalista ds. komunikacji.
Posiada tytuł licencjata w dziedzinie dziennikarstwa drukowanego na Uniwersytecie Gloucestershire (Wielka Brytania) i od ponad dziesięciu lat pracuje w sektorze non-profit. Ruth zastosowała swoje umiejętności komunikacyjne na wielu stanowiskach, w tym w stowarzyszeniu handlu energią w Brukseli oraz jako część National Research Network (Sêr Cymru / Stars Wales), gdzie pracowała na uniwersytecie w Wielkiej Brytanii.