Door Anna Gallinat.
We weten allemaal dat er ongelijkheden op gezondheidsgebied bestaan en blijven bestaan. Er zijn systematische verschillen in de gezondheid van mensen tussen sociaal-economische klassen of geografische gebieden, maar er zijn ook andere ongelijkheden, bijvoorbeeld op het gebied van geslacht en etniciteit. Er is betoogd dat het verkleinen van de gezondheidskloof betekent dat de gezondheid van de armsten wordt beschermd en bevorderd. De recente 7th European Alcohol Policy Conference (EAPC) ging specifiek in op de relatie tussen alcohol en ongelijkheden op gezondheidsgebied. Beide kwesties spelen een grote rol bij duurzame ontwikkeling, het functioneren van onze samenlevingen en de duurzaamheid van onze gezondheidsstelsels.
Onderzoek heeft aangetoond dat mensen die onder de armoedegrens leven vaak ongezond gedrag vertonen. Hoewel dit geldt voor slechte voeding, roken en minder lichamelijke activiteit (Buck & Frosini, 2012), is de afbeelding omgekeerd voor alcoholgebruik. Het grootste deel van de alcoholconsumptie bevindt zich niet bij de meest achtergestelde groepen, maar bij de midden- en hoge inkomensgroepen (IAS). Volgens de Marmot Review (Fair Society, Healthy Lives) is het aantal ziekenhuisopnames dat te wijten is aan alcohol echter hoger bij toenemende deprivatie (zie figuur 1). Dezelfde relatie kan worden opgesteld voor sterfte, ziektelast en schade aan anderen. Dit betekent dat de meeste kansarme groepen meer te maken krijgen met alcoholschade, terwijl welgestelde gemeenschappen meer consumeren maar minder lijden onder de nadelige effecten van alcohol.
In figuur 2 neemt het aandeel drinkers met een toenemend en een hoger risico af naarmate het niveau van deprivatie toeneemt, maar alcoholgerelateerde sterfte beweegt zich in de tegenovergestelde richting en groeit met deprivatie (IAS). Katherine Brown, directeur van het Institute of Alcohol Studies en auteur van het bovengenoemde rapport, vroeg: “Dit creëert iets van een paradox; waarom zouden sommige groepen meer aan alcohol gerelateerde schade ervaren, ondanks dat ze schijnbaar minder alcohol consumeren?”
Verschillende theorieën die deze zogenaamde alcohol schade paradox bestaan.
- Materialist: Degenen met minder middelen (of het nu sociaal, economisch of ecologisch is) zijn minder beschermd om de nadelige effecten van alcohol het hoofd te bieden.
- Onnauwkeurige verbruiksrapportage: Zelfrapportage en weglating van sommige groepen met een hoge prevalentie, bijv. mensen die dakloos zijn. Studies worden vaak bekritiseerd omdat ze op dit gebied niet nauwkeurig zijn.
- Ander ongezond gedrag: Wanneer alcohol wordt toegevoegd aan de mix van ander schadelijk gedrag, werkt alcohol als een katalysator, waardoor de negatieve effecten worden versneld en vermenigvuldigd in plaats van zich alleen maar op te stapelen.
Een vierde theorie, die betrekking heeft op een stereotiepe kijk op drinkpatronen, namelijk binge drinken in groepen met een lagere Sociaal-Economische Status (SES) en regelmatiger drinken onder groepen met een hogere SES, is niet door onderzoek onderbouwd.
Europa blijft de leidende regio op het gebied van alcoholgebruik met een gemiddelde consumptie van 10.9 liter pure alcohol per hoofd van de bevolking en per jaar vergeleken met het wereldwijde gemiddelde van 6.2 liter (WIE). bij de 7th EAPC, Chris Brown van de WHO Europa toonde aan dat 1.3% van het BBP wordt besteed aan alcoholgerelateerde schade in de EU. Dat is 125 miljard euro per jaar, die provincies (moeten) besteden aan een vermijdbaar en vermijdbaar doel. Er gaan ook nog steeds mensenlevens verloren: één op de 17 sterfgevallen is te wijten aan alcoholschade, goed voor 5.9% van de wereldwijde sterfgevallen.
Een reden hiervoor is dat "Alcohol nog nooit zo betaalbaar en beschikbaar is geweest als vandaag!", aldus Jürgen Rehm, directeur van het Institute for Mental Health Policy Research en professor aan de Universiteit van Toronto.
Het probleem is niet dat wij, als samenlevingen, niet op de hoogte zijn van de problemen of niet weten hoe we ze moeten aanpakken. We weten wat de drie 'best buys' voor maatregelen die alcohol voorkomen gerelateerde schade dankzij aanbevelingen van de WHO: regel beschikbaarheid, marketing en prijsstelling. bij de 7th Zowel EAPC, campagnevoerders als beleidsmakers presenteerden voorbeelden van de implementatie van deze drie beste aankopen in heel Europa. Het geval van Minimum Unit Pricing (MUP) in Schotland werd vaak genoemd – zowel om alcoholgerelateerde schade aan te pakken als om gezondheidsverschillen aan te pakken.
Het verhogen van de prijs van alcohol, bijvoorbeeld door de invoering van een speciale belasting of MUP, is een effectieve beleidsmaatregel die landen kunnen nemen om deze problemen aan te pakken en de Schotse regering volgt de aanbeveling van de WHO voor beste koop op. In dit geval bleken politieke wil en leiderschap even essentieel als een gecoördineerd en effectief partnerschap met NGO's, volgens Eric Calin van de Scottish Health Action on Alcohol Problems. Zijn collega Peter Rice weerlegde het argument dat MUP een “aanval op de armen” is door (goedkope) alcohol minder beschikbaar te maken. Uit gegevens blijkt dat goedkope alcohol vooral wordt gekocht door zware drinkers, die in alle inkomensgroepen voorkomen, niet alleen de armen. Voor Martin Seychell, adjunct-directeur-generaal bij de Europese Commissie (DG Sante), is MUP evenzeer een sociale maatregel als een gezondheidsmaatregel, die eens te meer de noodzaak en het succes aantoont van een intersectorale aanpak om zowel gezondheidsongelijkheden als alcoholgerelateerde schade aan te pakken.
Zoals de altijd inspirerende Sir Michael Marmot het in een notendop verwoordde: "Als we iets willen doen aan de sociale verdeling van alcoholgerelateerde schade, moeten we iets doen aan de ongelijkheden op gezondheidsgebied!"
Verdere links
Rapport van het Instituut voor Alcoholstudies: http://www.ias.org.uk/uploads/pdf/IAS%20reports/IAS%20report%20Alcohol%20and%20health%20inequalities%20FULL.pdf
Podcast van Sir Michael Marmot: https://soundcloud.com/instalcstud/alcoholalert-112014
Anna Gallinat
Anna Gallinat is sinds februari 2018 communicatieprojectmedewerker bij de informatie- en communicatie-eenheid van Eurofound. Ze ondersteunt en werkt samen met de verschillende teams in de eenheid om te zorgen voor een gecoördineerde en strategische benadering van de outreach-activiteiten van Eurofound. Ze stelt ook communicatie-outputs op over verschillende transversale onderwerpen, zoals gender, COVID-19 of EU-beleid.
Voorheen werkte Anna bij EuroHealthNet in Brussel, waar ze verantwoordelijk was voor communicatie en projectmanagement voor EU-gezondheidsgerelateerde projecten. Ze heeft een Bachelor's Degree in Psychologie van de Universiteit Twente in Nederland. Ze is ook afgestudeerd in gender- en mediastudies aan de London School of Economics and Political Sciences.