Dominic combineert een leven als alleenstaande vader, gemeenschapsonderzoeker en auteur. Hij heeft te maken gehad met uitzetting, voedselonzekerheid en de wreedheid van het in de steek gelaten worden door de systemen die hem en zijn dochter juist zouden moeten beschermen. Nu spreekt hij zich uit en legt hij de diepgewortelde ongelijkheden bloot die bepalen wie gezond blijft en wie niet.
Ruth Thomas van EuroHealthNet sprak met hem om te horen hoe hij de kloof in de gezondheidszorg wil dichten.
Van buitenaf gezien voelt de politieke wereld vaak aan als een eindeloze ratrace. Dezelfde verhalen worden herhaald, dezelfde modewoorden worden herhaald. Je vraagt je af: verandert er echt iets, of is het allemaal maar gepraat?
Onlangs kwam ik tijdens het scrollen door de sociale media een citaat tegen dat me is bijgebleven: "Ik wist pas dat ik in armoede leefde toen ik rijke mensen op tv over ons zag praten."
De kracht van die woorden zat niet in hun formulering, maar in hun pure waarheid. Ze waren echt, en ze kwamen van iemand die het zat was om het zwijgen opgelegd en aan de kant geschoven te worden. Die persoon was Dominic Watters.
Wekenlang heb ik zijn verhaal gevolgd, terwijl hij de Britse regering toesprak en met boerenvakbonden sprak en opriep tot actie voor zijn gemeenschap en voor degenen die zelf niet de middelen hebben om hun stem te laten horen.
Een alleenstaande vader, maatschappelijk werker en auteur Dominic uit Kent, VK, heeft als missie om besluitvormers ter verantwoording te roepen. Hij reflecteert op hoe sociale afstand, niet alleen door COVID, maar gedreven door armoede, ras en klasse, vormt het de ervaring van mensen in achtergestelde gemeenschappen.
Als maatschappelijk werker heeft hij gezien hoe armoede ondervertegenwoordigd is in praktijkkaders, waarbij kwesties zoals voedselonzekerheid en brandstofarmoede vaak over het hoofd worden gezien. Met zijn werk en zijn boek probeert hij de levenservaring van zijn gemeenschap te valideren en ervoor te zorgen dat hun stemmen de gesprekken over verandering beïnvloeden.
Ik ben een alleenstaande vader in een sociale huurwoning. Ik heb mijn dochter opgevoed in een omgeving die, ironisch genoeg, in feite een voedselwoestijn is, in de 'Tuin van Engeland'. Ik heb de ongelijkheden gezien waarmee mijn sociale huurwoningen en gemeenschappen zoals de mijne te maken hebben, zoals het gebrek aan toegang tot goede voeding.
"Ik zet mij ervoor in dat onze kennis en onze levenservaring als even belangrijk worden erkend als academische of professionele kennis", zegt hij.
Dominics drang om op te komen voor sociale rechtvaardigheid komt voort uit de strijd tegen ernstige ongelijkheden, variërend van stijgende energiekosten en voedselonzekerheid tot woningnood.
Dominics verhaal is zeer persoonlijk, maar verre van uniek. Miljoenen mensen in heel Europa leven met dezelfde dagelijkse uitdagingen. Zijn woorden zijn niet uniek; ze onthullen een patroon; achterstand is niet toevallig, maar opzettelijk. Juist de systemen die mensen moeten helpen, laten hen achter met armoede, stigmatisering en systematische verwaarlozing.
Het stigma dat het zwijgen oplegt
"Tot COVID heb ik nooit echt over de ongelijkheid gesproken met iemand buiten mijn [sociale woning]wijk," herinnert hij zich. "Het was schaamte. Snobisme. We wisten welk oordeel we zouden krijgen. Snobisme heeft me het zwijgen opgelegd."
Schaamte is slechts één aspect van het monddood maken; het dieperliggende probleem is systemisch. Wanneer mensen zoals Dominic zich uitspreken, worden ze alleen opgenomen in de systemen waartegen ze strijden, vertegenwoordigd door ambtenaren op elk bestuursniveau, wanneer het hen uitkomt, en verworpen wanneer dat niet uitkomt.
Mijn dochter en ik zijn geen casestudy. Wij zijn belangrijke belanghebbenden in elke discussie over armoede en de tekortkomingen van dit systeem. Dus wees alsjeblieft geen mechanisme dat ons steeds weer verborgen houdt.
Voor ons, en als ik 'ons' zeg, bedoel ik de armen, moeten we elke dag veerkrachtig zijn. Elke dag is een crisis. Alleen al het voeden van onze kinderen is een prestatie.
"Die stilte zit diep, van niet gehoord worden tot het niet kunnen eten van een voedzame maaltijd, tot zoiets simpels als het aanzetten van de lichten of de verwarming. Ik heb ochtenden gehad dat mijn dochter wakker werd en geen warme douche kon nemen, of zelfs maar het licht aan kon doen, omdat we gas en elektriciteit op afbetaling hebben, en als dat op is, valt alles uit", aldus Dominic.
De crisis in de kosten van levensonderhoud is niet alleen economisch van aard; het is een noodsituatie voor de volksgezondheid. Volgens een Eurobarometer-enquête: 93% van de Europeanen geeft aan dat het een grote zorg isArmoede en sociale uitsluiting volgden op de voet met 83%.
In achtergestelde gemeenschappen komen psychische gezondheidsproblemen, chronische aandoeningen en vroegtijdig overlijden vaker voor. Kinderen worden bijzonder getroffen, hun toekomst wordt gevormd door de omstandigheden waarin ze geboren worden.
"Als je geboren en getogen bent in een sociale huurwoningwijk zoals de mijne, is je gemiddelde levensverwachting 15 jaar korter dan wanneer je een paar kilometer verderop opgroeit in een welvarender gebied", zegt Dominic. "Dat besef maakte me echt duidelijk hoe armoede alles beïnvloedt."
Geëxtraheerd en uitgesloten
Laten we duidelijk zijn: Dominics verhaal is geen verhaal van symbolische daden. Het is de geleefde realiteit van iemand die een bestuurssysteem navigeert dat hem in de steek laat en dat maar al te vaak degenen uitbuit die het zogenaamd helpt. "Er zit iets diepgewortelds in de manier waarop machthebbers stemmen zoals de mijne gebruiken om authenticiteit te creëren in besluitvormingsprocessen. Maar vaak blijken die relaties behoorlijk extractief te zijn", legt hij uit.
Toch luisteren sommigen. Met steun van Britse parlementsleden, waaronder parlementslid Sharon Hodgson, daagt Dominic regeringen uit om achterstand anders aan te pakken. Daarmee bewijst hij dat echte ervaringen het beleid moeten bepalen en er niet door genegeerd mogen worden.
"Als mensen over armoede praten, doen ze dat vaak zonder ons", legt Dominic uit. "Er zijn ongelijkheden waar mensen niet over durven te praten als ze die niet zelf hebben meegemaakt. Maar met armoede zit een diepgewortelde gedachte dat we het niet verdienen. Dus wordt het als acceptabel gezien om erover te praten." over ons, zonder ons ooit erbij te betrekken”.
Inclusie zou niet performatief moeten zijn. Het gaat er niet om vakjes af te vinken, maar om beslissingen te baseren op de realiteit. "Doordat ik vandaan kom, zie ik dingen die anderen misschien over het hoofd zien in beleid, onderwijs en kaders. Lacunes die onzichtbaar zijn voor degenen die dit niet hebben meegemaakt", vervolgt hij.
Waarom ontbreken stemmen als die van Dominic nog steeds in adviesraden?
"De waarheid is", zegt hij, "dat het systeem niet wil dat de armen iets bezitten, zelfs niet onze eigen ervaringen met onderdrukking en discriminatie. We zijn niet bedoeld om eigenaarschap te hebben over onze eigen verhalen."
Vier pijlers van verandering
Dominic spreekt niet alleen over ongelijkheid; hij documenteert het van binnenuit. Zijn fotoserie 'De vier pijlers van voedselonzekerheid', geproduceerd voor de Broken Plate 2025 van Food Foundation: de staat van de voedselsystemen van het landlegt de alledaagse realiteit achter de statistieken vast. Dit zijn niet zomaar lege keukenkastjes, het zijn momentopnames van een systeem in crisis. "Deze beelden zijn mijn voedselomgeving", zegt hij. "Ze laten onze dagelijkse gedwongen veerkracht zien en hoe voedselonzekerheid samenhangt met huisvesting, gezondheid en toegang."
De foto's hebben al veel verder gereisd dan zijn nalatenschap. Geciteerd door minister van Voedselzekerheid Daniel Zeichner, maken ze deel uit van een groeiende oproep om levenservaring centraal te stellen in de beleidsvorming. "Ze werken nu aan de nationale voedselstrategie", zegt Dominic. "Ik hoop dat wat ik heb gedeeld bijdraagt aan dat werk, want veerkracht is voor mensen zoals wij geen keuze. Het is overleven."
Zelfs binnen zijn familie is de armoede gelaagd. "Er is een hiërarchie in armoede. En bovenaan is het nog erger. We hebben ramen die niet sluiten, zwarte schimmel die langs de muren kruipt en geen lift. Mijn oudere buren worstelen om de trap op te komen naar huis. Je hoort ze naar adem snakken. De omstandigheden beïnvloeden hun ademhaling. Het is gewoon verwaarlozing."
Basisklachten worden genegeerd. "We vragen geen luxe. Gewoon elementair fatsoen. Maar zelfs dat is blijkbaar te veel."
De impact reikt verder dan de gebouwen zelf, want ook de toegang tot gezondheidszorg en sociale zorg is niet eenvoudig. "We hebben geen auto's. Er is één bus, en die rijdt maar één kant op. Afspraken bereiken is lastig. Alles stapelt zich op: eten, verwarming, huisvesting. Elke laag van achterstand versterkt de volgende."
Natuurlijk is de ongelijkheid misschien wel het meest zichtbaar op scholen, waar het beleid dat wordt gemaakt door mensen die ver van de realiteit af staan, ook doorwerkt in de lunchtrays en de stille, dagelijkse inspanningen die gepaard gaan met het opgroeien in deze omgeving duidelijk zichtbaar worden.
Schoolmaaltijden zijn niet alleen een kwestie van beleid, maar ook van persoonlijke voorkeuren
Schoolmaaltijden zijn niet alleen een beleidskwestie, het is voor velen in Dominics situatie ook een persoonlijke kwestie. "Iedereen praat erover. Maar degenen onder ons die er direct mee te maken hebben, worden zelden bij het gesprek betrokken."
Hij staat kritisch tegenover campagnes voor gratis maaltijden voor iedereen, die de bestaande tekorten negeren. "De meest kansarme kinderen, degenen die al in aanmerking komen voor deze steun, krijgen nog steeds niet genoeg. Daar zou de focus op moeten liggen."
In zijn [sociale woningbouw]wijk is de buurtwinkel een voorbeeld van hoe ongelijkheid er in de praktijk uitziet. Dit is een voedselwoestijn, waar warme maaltijden van de fastfoodafdeling komen en verse producten nergens te vinden zijn. In het Verenigd Koninkrijk, de EU en ver daarbuiten groeien kinderen op in omgevingen waar gezond voedsel schaars is en ultrabewerkte opties de norm zijn. Deze kinderen worden niet geconfronteerd met een op zichzelf staand probleem, maar met een breder, systemisch falen dat zich herhaalt in gemeenschappen over de hele wereld.
Er is een school pal in de [sociale woningbouw]wijk. Tijdens de lunch zie ik de kinderen in de rij staan voor die winkel, niet omdat ze dat willen, maar omdat dat de enige plek is waar ze warm eten kunnen krijgen. En wat is daar? Kipnuggets en friet. Dat is alles.
Hij pauzeert even. "Dat zegt wel wat, toch? Als er armoede heerst op je school, wordt dat je enige optie."
Als het systeem faalt, bouwt hij zijn eigen systeem
Ondanks alles herwint Dominic zijn verhaal. Zijn campagne 'Estate 2 Plate' zet zich in om voedzaam eten en groene ruimtes toegankelijk te maken.
Onderzoek Het verbeteren van voeding vergt meer dan alleen beschikbaarheid. Beleid moet de voedingsindustrie die zich richt op gebieden met een laag inkomen, aanpakken. Maar zoals Dominic aangeeft, vertelt de realiteit ter plaatse een ander verhaal.
Buiten mijn buurtwinkel zijn de reclames altijd hetzelfde: energiedrankjes, fastfood, nu ook vaping [e-sigaretten]. Dat is wat we elke dag zien. Geen gezondheid. Geen kansen. Gewoon een herinnering aan armoede.
"Je kunt mangowodka of bosbessenvapes kopen, maar geen echte mango of bosbessen, zelfs al had je een miljoen pond. Dat is de realiteit. Het is voor ons makkelijker om aan alcohol en vapes te komen dan aan vers fruit", zegt hij.
Hij is er duidelijk over dat dit geen op zichzelf staand geval is. "Ik ben tot het inzicht gekomen dat dit niet iets is wat alleen de armen op één plek meemaken, het is een universele ervaring in het Verenigd Koninkrijk, en zelfs wereldwijd. Het is een patroon, een systeem dat zo is opgezet."
Geïnspireerd door deze dagelijkse realiteiten lanceerde hij een GoFundMe om zijn lokale winkel en de omliggende groene ruimte te kopen. Zijn visie? Een door de gemeenschap gerunde voedselhub die samenwerkt met lokale boeren en verse producten toegankelijk, betaalbaar en waardig maakt.
Mensen vragen zich misschien af: 'Waarom verbouw je niet gewoon je eigen voedsel?' Maar als je alleen een balkon hebt, kun je geen gezond dieet verbouwen voor een tiener.
"Je kunt niet gemakkelijk over voedselsystemen praten zonder de grotere problemen te erkennen: gebrek aan sociale voorzieningen, bezuinigingen op uitkeringen en andere systemische problemen die ongelijkheid in de hand werken", zegt hij.
Maar serieuze financiële steun is niet makkelijk te vinden. "Ik ben er vier keer niet in geslaagd een Community Interest Company op te zetten. We weten niet hoe we onderzoekssubsidies moeten aanvragen of die kansen moeten benutten. We kennen de taal of de procedure vaak niet. Dat soort kennis voelt alsof we het bewust achterhouden."
"Echte verandering vergt middelen, en de waarheid is dat de armen niet bedoeld zijn om iets te bezitten. Het delen van kennis op gelijke voet en het erkennen van expertise uit alle achtergronden zou een gezondere weg vooruit zijn", aldus Dominic.
Echte levens, echte inclusie
Dominics beelden en woorden zijn meer dan een getuigenis. Ze vormen een uitdaging. Als we serieus bezig zijn met het opbouwen van een welzijnseconomie – een economie die mens en planeet belangrijker vindt dan winst – dan zijn stemmen zoals die van Dominic niet optioneel. Ze zijn essentieel. Zoals hij het zelf zegt: "Het gaat niet om de keuze van voedsel, huisvesting, wat dan ook; het gaat om overleven." Maar dat zou het niet moeten zijn.
Na ons gesprek vroeg ik me af of Dominic zich realiseert hoe groot de verandering is die hij teweegbrengt. De stem die hij anderen geeft. De rimpeleffecten die zijn werk de komende jaren op zijn gemeenschap zal hebben.
Dit is niet alleen een verhaal over Kent of het Verenigd Koninkrijk. Het gaat over systemen. Bestuur. Macht. En wiens stemmen ertoe doen.
Als communicator is het niet alleen mijn taak om feiten te rapporteren, maar ook om verhalen zoals dat van Dominic te vertellen en zo de basis te leggen voor echte verandering. Deze mensen zijn geen casestudy's of voorbeelden van symbolische daden. Dit zijn echte mensen die leven in een harde, meedogenloze realiteit, en elke cent tellen omdat het systeem hen blijft teleurstellen. Ik wil duidelijk zijn: dit is geen verhaal van medeleven. Het is een oproep tot verandering, tot inclusie, en een herinnering dat 'ongelijkheid' niet zomaar een modewoord is. Het is de dagelijkse realiteit voor miljoenen mensen in heel Europa.
"Ik neem een specifieke positie in," vertelt Dominic me. "Een deel van mij wil de strijd belichten. Een ander deel wil het beleid beïnvloeden, maar niet op een manier die ons tot zielige verhalen maakt."
Het zou niet moeten zijn: 'Bedankt voor je pechverhaal, Dominic. Ga nu weg en laat de grote jongens en meisjes beslissen.' Het gaat erom ervoor te zorgen dat de stemmen van de onderdrukten bij elk gesprek betrokken worden, en niet alleen op charitatief niveau.
Wat Dominic meemaakt is onmiskenbaar een wereldwijde crisis, maar we kunnen niet negeren wie dit blijft toelaten. Dit zijn geen geïsoleerde tragedies, het zijn de voorspelbare gevolgen van politieke beslissingen. Decennialang hebben beleidskeuzes levens opgeofferd in dienst van een neoliberale ideologie die winst boven waardigheid stelt. Dus ja, Dominics stem is urgent en noodzakelijk. Maar laten we daar niet bij stilstaan. We moeten ook de vraag beantwoorden: wie is die snob precies?
Rut Thomas
Ruth kwam in april 2022 bij het EuroHealthNet-team als communicatiemedewerker.
Ze heeft een BA Hons-graad in Print Journalism van de University of Gloucestershire (VK) en werkt al meer dan tien jaar in de non-profitsector. Ruth heeft haar communicatieve vaardigheden toegepast op een aantal functies, waaronder voor een energiehandelsvereniging in Brussel en als onderdeel van een National Research Network (Sêr Cymru / Stars Wales), waar ze was gevestigd aan een Britse universiteit.