Geschatte leestijd: 6 minuten
Sinds COVID-19 in Europa is aangekomen, heeft Eurofound onderzocht hoe de pandemie de manier waarop we werken en leven verandert. Hier vatten ze enkele van hun bevindingen samen over genderongelijkheid en generatiekloven. Wie heeft het goed gedaan en wie niet? Hoe kunnen we die bevindingen gebruiken als we proberen te herbouwen?
door Anna Gallinat
Het is meer dan een jaar geleden dat COVID-19 Europa trof. De gezondheidscrisis veranderde al snel in een crisis die een dramatische impact had op bijna alle aspecten van het dagelijks leven. De economische, sociale en werkgerelateerde effecten van de pandemie houden aan en het einde is nog niet in zicht.
Sinds het begin van COVID-19 is de Europese Stichting tot verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden (Eurofound) heeft specifiek onderzoek gedaan naar de effecten van de pandemie op mensen in heel Europa om beleidsmakers te helpen een rechtvaardig herstel te bewerkstelligen. Met name de drie rondes van zijn unieke e-enquête, Wonen, werken en COVID-19, in april en juli 2020 en maart 2021, legden de pandemische ervaringen vast van een steekproef van 138,000 Europeanen.
Uit de laatste herhaling van de e-enquête bleek dat de bestaande ongelijkheden groter worden. Dit vanwege de ongelijke impact van de pandemie op kwetsbare groepen. Tussen de dalende niveaus van geestelijke gezondheid en het verlies van banen in heel Europa waren het vrouwen, jongeren, werklozen en groepen met een laag inkomen die het meest leden onder de maatregelen die werden genomen om de verspreiding van het COVID-19-virus in te dammen.
genderongelijkheid
De impact van COVID-19 op vrouwen heeft vele aspecten. Aan de ene kant is de Wonen, werken en COVID-19 e-enquête wijst op een slechtere balans tussen werk en privé voor vrouwen met kinderen tijdens de pandemie in vergelijking met mannen en vrouwen zonder kinderen. Naarmate de pandemie vorderde, was de grootste toename onder ouders die meldden dat ze 'te moe waren na het werk om huishoudelijke taken te doen' onder vrouwen met jonge kinderen. Vrouwen met jonge kinderen die alleen thuis werkten, voelden dit het sterkst. Het is belangrijk om te onthouden dat vrouwen de meeste zorg en ander onbetaald werk op zich nemen.
Aan de andere kant heeft Eurofound-onderzoek uitgewezen dat meer vrouwen dan mannen hun baan verloren. Ze bevinden zich ook vaker onder de ontslagen werknemers. Vanwege het gesegregeerde karakter van de EU-arbeidsmarkt zijn vrouwelijke werknemers vaak oververtegenwoordigd in die sectoren en beroepen die het meest werden getroffen door lockdowns en bedrijfssluitingen. Dit omvat toerisme en gastvrijheid. Bovendien zijn veel van de ontslagen of ontslagen vrouwen laagbetaalde werknemers. Vrouwen aan de hogere kant van de loonschaal hebben de neiging om te blijven werken, en konden dit vanuit huis doen.
Alles bij elkaar geven deze ontwikkelingen een somber beeld van gendergelijkheid in Europa. Een onlangs gepubliceerde gezamenlijke beleidsbrief van Eurofound en het Europees Instituut voor gendergelijkheid (Opwaartse convergentie in gendergelijkheid: hoe dichtbij is de Unie van gelijkheid?) onderstreept dat de sociale en economische impact van de COVID-19-crisis eerdere prestaties op het gebied van gendergelijkheid dreigt terug te draaien, met name in landen met een lager niveau van gendergelijkheid waar de afgelopen jaren de grootste vooruitgang is geboekt.
Generatiekloof
Afgezien van laagbetaalde vrouwen verloren jongeren onevenredig hun baan als gevolg van COVID-19. Dit komt omdat ze vaker tijdelijke contracten hebben en atypische vormen van werk hebben. Ze zijn ook oververtegenwoordigd in de sectoren die het hardst worden getroffen door de beperkingen, zoals detailhandel, reizen en horeca. Volgens de Wonen, werken en COVID-19 e-enquête in juli 2020, 11% van de respondenten tussen 18 en 29 jaar verloor zijn baan aan het begin van de pandemie, vergeleken met 8% van de werknemers ouder dan 30.
De geestelijke gezondheid van jongeren is een ander punt van zorg geworden. In het voorjaar van 2021 bereikte het mentale welzijn het laagste niveau in alle leeftijdsgroepen sinds het begin van de pandemie. Jongeren en degenen die hun baan zijn kwijtgeraakt, hebben het ergste meegemaakt. Bijna tweederde van de mensen (64%) in de jongste leeftijdsgroep (18-34 jaar) loopt risico op een depressie.
Bovendien zullen de sluiting van scholen en de verschuiving naar online leren waarschijnlijk de ongelijkheden tussen de meest bevoorrechten en de meest kwetsbaren versterken. De aanzienlijke verschillen in kennis en welzijn tussen gezinnen zullen ook van invloed zijn op de hulp aan kinderen en jongeren bij het leren. Jongeren met ondersteunende gezinnen en toegang tot internet en computers thuis zullen het beter doen dan mensen zonder dergelijke middelen.
Door de grotere onzekerheid op de arbeidsmarkt en de verslechterende geestelijke gezondheid is er nu een reëel risico op blijvende littekens bij jongeren. Ook lopen we het risico dat de inzetbaarheid van een generatie afneemt. Een generatie die in de vorige recessie al een hoge tol heeft betaald.
Conclusie
Het is misschien verleidelijk om al onze hedendaagse ellende af te schrijven aan de gevolgen van het Coronavirus. Maar de waarheid is dat, ondanks brede vooruitgang, de al lang bestaande ongelijkheden in Europa al aan het etteren waren voordat COVID-19 ons leven schudde. De erkenning van de noodzaak om die ongelijkheden aan te pakken, leidde tot de Europese pijler van sociale rechten van 2017. Dit werd gevolgd door een actieplan voor de uitvoering ervan in maart 2021. Nu dient de pijler als het kompas van de EU voor het bereiken van betere leef- en werkomstandigheden. Het speelt ook een belangrijke rol bij het ondersteunen van het herstel van de COVID-19-pandemie.
De rol van Eurofound is niet alleen vast te stellen wat er is gebeurd, maar ook om op feiten gebaseerde analyses te leveren die kunnen helpen bij het formuleren van beleid. Het werk benadrukt dat COVID-19 een katalysator voor fundamentele verandering dat zal de toekomst van Europa bepalen, en dat we, in plaats van te 'herstellen' van een crisis, zoals we tien jaar geleden deden, in plaats daarvan onze verwachtingen voor ons leven kunnen bijstellen en ons begrip van wat we kunnen bereiken in samenwerking opnieuw vormgeven.
Verdere lezing
- Factsheet: Wonen, werken en COVID-19 (update april 2021): geestelijke gezondheid en vertrouwen nemen in de hele EU af naarmate pandemie weer een jaar ingaat
- Datum: Wonen, werken en COVID-19
- Onderzoeksrapport: COVID-19: gevolgen voor werkgelegenheid en beroepsleven
- Beleidsnota: Opwaartse convergentie in gendergelijkheid: hoe dichtbij is de Unie van gelijkheid?
- Blog: COVID-19 kan een katalysator zijn voor fundamentele verandering die de toekomst van Europa zal bepalen
- Infographic: Gendergelijkheid en COVID-19
- Blog: Jeugd in een tijd van COVID
- Blog: Kiezen voor uitdaging – de EU-strategie voor gendergelijkheid over een jaar
- Nieuws: 2020 heeft breuklijnen in de Europese arbeidsmarkt en samenleving blootgelegd die kunnen dienen om het debat over de toekomst van Europa vorm te geven
- Onderwerp pagina: Covid-19
- Onderwerp pagina: Europese pijler voor Sociale Rechten
Anna Gallinat
Anna Gallinat is sinds februari 2018 communicatieprojectmedewerker bij de informatie- en communicatie-eenheid van Eurofound. Ze ondersteunt en werkt samen met de verschillende teams in de eenheid om te zorgen voor een gecoördineerde en strategische benadering van de outreach-activiteiten van Eurofound. Ze stelt ook communicatie-outputs op over verschillende transversale onderwerpen, zoals gender, COVID-19 of EU-beleid.
Voorheen werkte Anna bij EuroHealthNet in Brussel, waar ze verantwoordelijk was voor communicatie en projectmanagement voor EU-gezondheidsgerelateerde projecten. Ze heeft een Bachelor's Degree in Psychologie van de Universiteit Twente in Nederland. Ze is ook afgestudeerd in gender- en mediastudies aan de London School of Economics and Political Sciences.