Hoe ziet beleid ten behoeve van de welzijnseconomie eruit en hoe effectief is het in de praktijk? Zou Europa echt kunnen profiteren van dergelijke benaderingen? IJsland, een land dat bekendstaat om zijn indrukwekkende landschappen, loopt ook voorop in gelijkheid en sociale vooruitgang. Het heeft een welzijnseconomie omarmd en met de innovatieve Wet op de Kinderwelvaart laat IJsland zien hoe groot het potentieel is van welzijnsgericht beleid om de toekomst van de kinderbescherming vorm te geven. Jenný Ingudóttir van het Directoraat Volksgezondheid in IJsland bespreekt de impact ervan.
In de aanloop naar de oprichting van de Wet op de welvaart van kinderen– wetgeving gericht op het verbeteren van het leven van kinderen door ervoor te zorgen dat gezinnen al vroeg de ondersteuning krijgen die ze nodig hebben – een economische evaluatie onthulde de geschatte hoge maatschappelijke kosten van negatieve ervaringen in de kindertijd (ACE's). Dit markeerde een belangrijk moment, niet alleen voor IJsland, maar mogelijk ook voor de kinderbescherming in heel Europa, aangezien de economische impact van ACE's nog niet eerder was gekwantificeerd.
Hoewel het een vrij ongebruikelijke onderneming was om een economische effectbeoordeling uit te voeren voor een wetsvoorstel van deze aard, ging deze wetgeving niet alleen over de financiering van diensten; ze was bedoeld om ervoor te zorgen dat alle kinderen de juiste ondersteuning krijgen, op het juiste moment en van de juiste aanbieder. En dankzij deze aanpak waren de resultaten opmerkelijk.
Wat uit de evaluatie opviel, was dat de economische opbrengsten van de Prosperity Act op lange termijn meer dan veelbelovend waren. De verwachte kosten van de wet zouden al in 2035 worden overtroffen door de voordelen, met verwachte positieve economische opbrengsten vanaf 2050. Dit is een zeldzaam pareltje van een overheidsinitiatief, omdat het niet alleen een van de meest winstgevende projecten belooft te worden die de overheid onderneemt, maar ook zonder verstoring van het milieu.
De implementatie van beleid in de echte wereld maakt het verschil
De wet verdeelt de diensten voor kinderwelzijn in: drie niveaus: eerstelijnsdiensten zoals onderwijs, vrijetijdsbesteding en eerstelijnszorg; tweedelijnsdiensten die meer geïndividualiseerde ondersteuning bieden; en een derde niveau dat gespecialiseerde ondersteuning biedt voor complexere behoeften. De meest innovatieve gedachte achter deze wetgeving is misschien wel de structurele, juridische aanpak die samenwerking tussen verschillende zorgsystemen waarborgt.
Een fundamenteel kenmerk van deze wet is de aanstelling van speciale coördinatoren in de eerstelijnszorg. Deze coördinatoren bieden informatie en begeleiding over de diensten en faciliteren indien nodig de toegang tot verdere diensten. Op secundair niveau ontwerpt een toegewijde casemanager een ondersteuningsplan, zorgt voor toegang tot de diensten en volgt de implementatie ervan op om ervoor te zorgen dat aan de behoeften van het kind wordt voldaan. Deze aanpak onderstreept het belang van personalisatie in de kinderbescherming. De effecten ervan zijn al merkbaar, zoals blijkt uit een getuigenis van een ouder die bij het programma betrokken is:
Ik vind het zo mooi dat mijn zoon een eigen casemanager heeft, bij wie hij en ik allebei terechtkunnen. Het voelde alsof ik drie jaar lang tegen de berg op had gerend, waarbij ik om een teamvergadering moest vragen en voor alles moest vechten. Ik voelde warmte en vreugde in mijn hart toen ik door zijn casemanager werd uitgenodigd voor een teamvergadering met mijn zoon. Ik ben ongelooflijk blij met deze service en deze nieuwe wet.
Dergelijke feedback herinnert ons aan de emotionele en praktische voordelen van een systeem dat niet alleen is ontworpen om diensten te leveren, maar ook om gezinnen het gevoel te geven dat ze gezien, gehoord en, belangrijker nog, gesteund worden. Net als veel andere aspecten van de gezondheidszorg en sociale zorg kan welzijn niet alleen in economische termen worden gemeten.
Hoe de wet de meting van het welzijn van kinderen transformeert
Maar het is natuurlijk cruciaal om de impact van een revolutionaire daad als deze te meten, en daarom is een gespecialiseerd dashboard is ontworpen om te monitoren hoe deze wet de gezondheid en het welzijn van kinderen kan beïnvloeden. De gegevens zijn gebaseerd op ongeveer 100 indicatoren en zijn geordend over vijf pijlers die aansluiten bij de algemene principes van het VN-Verdrag inzake de Rechten van het Kind: onderwijs, kwaliteit van leven, gezondheid en welzijn, veiligheid en bescherming, en participatie en sociale verbondenheid.
Deze datagedreven aanpak, die gegevens uit de IJslandse jongerenenquête en andere bronnen hebben al belangrijke trends aan het licht gebracht. Deze omvatten een opmerkelijke daling van het middelengebruik onder jongeren en een verbeterde rapportage over mentaal welzijn op scholen, waardoor beleidsmakers de voortgang kunnen volgen, evidence-based beleidsbeslissingen kunnen ondersteunen en de wet kunnen blijven inspelen op de werkelijke behoeften van de gemeenschap.
Het welzijn van kinderen heeft meer nodig dan snelle oplossingen
Hoewel economie vaak de boventoon voert in het debat, ligt de echte test van een welzijnsaanpak in hoe beleid in de praktijk werkt. De implementatie van de IJslandse Wet op de Welvaart van Kinderen is in volle gang, een proces dat in 2018 begon en in januari 2022 volledig van kracht werd, met een uitrol die doorloopt tot 2026. De totstandkoming van de wet is geen solo-operatie geweest. De ontwikkeling van zo'n complex beleid vereiste input van een breed scala aan sectoren, met instanties zoals de Nationaal Agentschap voor Kinderen en Gezinnen een voortrekkersrol spelen. De betrokkenheid van het Agentschap onderstreept het belang van sectoroverschrijdende samenwerking bij beleidsvorming en -uitvoering.
Neem bijvoorbeeld de implementatie van zo'n wet. Het is een complex en ingrijpend proces waarbij veel belanghebbenden op meerdere niveaus betrokken zijn. Een goed voorbeeld van sectoroverschrijdende samenwerking is de samenwerking tussen het Nationaal Agentschap voor Kinderen en Gezinnen en het Directoraat Volksgezondheid. Samen ontwikkelden ze een interactieve online checklist voor gezondheidsbevorderende scholen, waarmee ze een meer systematische en holistische benadering van kinderwelzijn stimuleren.
Naarmate de implementatie vordert, worden er hervormingen en bijbehorende wetswijzigingen doorgevoerd. Maar belangrijker nog: de Children's Prosperity Act biedt een nieuwe weg om de manier waarop wij, als zorg- en welzijnsprofessionals, overheden en het publiek, denken over en omgaan met kinderwelzijn, te veranderen.
Waarom echte verandering afhankelijk is van samenwerking
Natuurlijk blijven er uitdagingen bestaan. Coördinatie tussen dienstverleners en het betrekken van iedereen die met kinderen werkt, is geen gemakkelijke taak en kost tijd. Maar de bewijzen spreekt voor zich.
Uit de eerste rapporten over de implementatie van de wet blijkt een duidelijke afname van dubbele dienstverlening, betere toegang tot vroegtijdige interventie en een hogere tevredenheid bij zowel gezinnen als mensen die aan de frontlinie werken. De voordelen wegen duidelijk op tegen de kosten. Dit model is een baken van mogelijkheden en laat zien dat een alomvattend, goed ontworpen sociaal beleid op de lange termijn voordelen kan opleveren, niet alleen voor individuen, maar ook voor de samenleving.
Het gaat immers niet alleen om economisch rendement of toekomstige productiviteit. Het gaat erom te erkennen dat de kindertijd intrinsieke waarde heeft. Het welzijn van de volgende generatie ondersteunen is niet alleen een morele plicht, het is een waarde op zich.
Jenny Ingudottir
Jenny Ingudottir is specialist volksgezondheid bij het Directoraat Volksgezondheid in IJsland en houdt zich bezig met gezondheidsbevordering in het onderwijs en de preventie van geweld bij kinderen en adolescenten. Naast een achtergrond in sociologie en volksgezondheid heeft Jenny een diploma positieve psychologie. Ze maakt deel uit van het Nordic Network voor de eerste 1000 dagen van het kind en is lid van de commissie van de driejaarlijkse Nordic Public Health Conference.