Door Anna Gallinat
Kunnen we richtlijnen voor alcoholgebruik definiëren in Europa?
Europa is divers. Net als onze alcoholconsumptiecultuur. Hoewel iedereen het erover eens is dat schadelijk alcoholgebruik schadelijk is en moet worden aangepakt, hanteren landen en regeringen verschillende benaderingen om dit te doen. Een benadering is het verstrekken van drinkrichtlijnen aan burgers. Deze richtlijnen geven informatie over alcoholconsumptie die als laag risico wordt beschouwd. In heel Europa verschillen deze richtlijnen echter aanzienlijk – niet alleen wat betreft wat als een laag risico wordt beschouwd, maar ook in de manier waarop de informatie wordt gepresenteerd.
Het idee achter dergelijke richtlijnen is gebaseerd op principes van gezondheidsbevordering. Bernt Bull, voorzitter van de adviesgroep van RARHA, meldde in de laatste RARHA nieuwsbrief van de EC-vergaderingen van het Comité voor nationaal alcoholbeleid en -actie (CNAPA). De leden van deze beleidsgroep stellen vaak vragen over richtlijnen voor alcoholgebruik: Welk advies moet worden gegeven? Moet iedereen hetzelfde advies krijgen? Hoe moet dergelijke informatie worden verspreid? RARHA en zijn werk aan richtlijnen zijn bedoeld om antwoorden op dergelijke vragen te vinden.
Alcoholgebruik met 'laag risico' verschilt van land tot land
Als onderdeel van het proces om deze antwoorden te vinden, heeft het Italiaanse Istituto Superiore di Sanità (ISS) een onderzoek uitgevoerd om informatie over nationale richtlijnen met betrekking tot 'laag risico' drinken bij te werken. De enquête werd verspreid onder CNAPA-leden en omvatte zowel EU-lidstaten als RARHA-partnerlanden. Het doel was om informatie te valideren die eerder door de WHO en de OESO-gezondheidsafdeling was verzameld. Het verkrijgen van de juiste informatie is niet altijd eenvoudig. In sommige landen worden de richtlijnen voor drinken met een laag risico herzien om rekening te houden met nieuw wetenschappelijk bewijs. In andere landen worden geen richtlijnen voor drinken met een 'laag risico' verspreid of hebben de richtlijnen geen officiële status, dat wil zeggen dat ze niet zijn uitgevaardigd door een medische of volksgezondheidsinstantie.
De informatie is ook vaak dubbelzinnig omdat richtlijnen op verschillende manieren worden gegeven. Wanneer 'laag risico' verwijst naar gezondheidsschade over een langere periode, kan de richtlijn het gemiddelde alcoholgebruik per dag of per week specificeren. Wanneer 'laag risico' verwijst naar directe schade door dronkenschap, kan in de richtlijn een maximale hoeveelheid alcohol worden vermeld die niet één keer mag worden overschreden. Richtlijnen voor mannen en vrouwen zijn meestal verschillend, en er kunnen verschillende richtlijnen zijn voor jongere of oudere mensen.
Het blijkt dat het beeld nog complexer is dan dat. Hoewel de eigenschappen van alcoholische dranken hetzelfde zijn en er geen grensoverschrijdende verschillen zijn in hoe het menselijk lichaam op alcohol reageert, verschilt het niveau van alcoholconsumptie dat als 'laag risico' wordt gedefinieerd van land tot land. In de 21 landen waaruit het ISS informatie heeft verkregen over de richtlijn voor 'laag risico' alcoholgebruik per dag, varieert de gemiddelde dagelijkse hoeveelheid die niet mag worden overschreden van 20 tot 48 gram pure alcohol voor mannen en van 10 tot 32 gram voor vrouwen . (Een 'standaarddrankje', bijvoorbeeld een klein glas wijn of een halve pint bier, bevat ongeveer 10 gram alcohol.) Vanuit het perspectief van een leek is dit op zijn zachtst gezegd raadselachtig.
Hoe zit het met richtlijnen voor jongeren?
RARHA heeft ook gekeken naar richtlijnen voor jongeren en hoe deze verschillen tussen Europese landen. Deze leeftijdsgroep is kwetsbaarder voor alcoholgebruik. De discussie, gehouden door RARHA, over richtlijnen voor mensen onder de wettelijke minimumleeftijd voor alcoholconsumptie, spitste zich toe op de vraag of ze zich moeten onthouden of dat er een benadering van schadebeperking met specifiek advies over risico- en beschermende factoren moet worden gevolgd om ze aan te pakken. Doorgaans zijn jongeren moeilijk te bereiken met preventieboodschappen, dus elke poging om hen te beïnvloeden moet rekening houden met hun realiteit. Uit de eerste resultaten van discussies door deskundigen blijkt dat er verschillende soorten begeleiding nodig zijn voor verschillende leeftijdsgroepen.
Beleid in een internationale context
Het Finse Nationale Instituut voor Gezondheid en Welzijn (THL) organiseerde op 17 februari van dit jaar een Europese expertmeeting over drinkrichtlijnen in het kader van RARHA. Het doel was om de resultaten van het tot dusverre aan richtlijnen verrichte werk te presenteren en te bespreken. De deelnemers leerden over alcoholbeleid in een internationale context met bijdragen van zowel de EC en de OESO als over de ontwikkelingen van richtlijnen in Europese landen (VK, Zwitserland, Frankrijk en Finland). Een presentatie over RARHA-onderzoek naar aan alcohol gerelateerde gezondheidsrisico's en hoe dit kan worden gebruikt om beleidsvorming en het opstellen van richtlijnen voor een laag risico te informeren, heeft in hoge mate bijgedragen aan het hoge niveau van discussies van de bijeenkomst. De presentaties en video's zijn toegankelijk hier.
Op 6 september 2016 organiseert EuroHealthNet een beleidsdialoog in Brussel om het belang, de relevantie en de implementatie van de verschillende RARHA-resultaten te bespreken met nationale en Europese beleidsmakers. Bij de dialoog zullen vertegenwoordigers van de nationale ministeries van Volksgezondheid en de Europese instellingen betrokken zijn, evenals deskundigen van RARHA. De laatste conferentie van dit gemeenschappelijk optreden vindt plaats op 13-14 oktober in Lissabon met deelname van Vytenis Andriukaitis, commissaris voor gezondheid van de EG.
Ga voor meer informatie naar de website www.rarha.eu
Anna Gallinat
Anna Gallinat is sinds februari 2018 communicatieprojectmedewerker bij de informatie- en communicatie-eenheid van Eurofound. Ze ondersteunt en werkt samen met de verschillende teams in de eenheid om te zorgen voor een gecoördineerde en strategische benadering van de outreach-activiteiten van Eurofound. Ze stelt ook communicatie-outputs op over verschillende transversale onderwerpen, zoals gender, COVID-19 of EU-beleid.
Voorheen werkte Anna bij EuroHealthNet in Brussel, waar ze verantwoordelijk was voor communicatie en projectmanagement voor EU-gezondheidsgerelateerde projecten. Ze heeft een Bachelor's Degree in Psychologie van de Universiteit Twente in Nederland. Ze is ook afgestudeerd in gender- en mediastudies aan de London School of Economics and Political Sciences.