EDITORIAL
Σε μια οικονομία ευημερίας, η οικονομική ανάπτυξη δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά μάλλον ένας τρόπος για την αύξηση της ευημερίας των ανθρώπων και του πλανήτη. Η ιδέα κερδίζει έδαφος, με τους ηγέτες να συγκεντρώνονται στην Ισλανδία τον Μάιο του 2025 για το Φόρουμ Οικονομίας Ευημερίας. Αυτό το τεύχος του περιοδικού EuroHealthNet παρουσιάζει ιστορίες από ανθρώπους και οργανισμούς σε όλη την Ευρώπη που συμβάλλουν στο να γίνουν οι οικονομίες και οι κοινωνίες πιο υγιείς και πιο βιώσιμες. Ωστόσο, η μετάβαση σε μια οικονομία ευημερίας δεν έρχεται χωρίς εμπόδια και συμβιβασμούς. Στο κύριο άρθρο της, η Caroline Costongs του EuroHealthNet μοιράζεται τις γνώσεις και τις σκέψεις της σχετικά με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε και την πορεία προς τα εμπρός.
Καθώς κυκλοφορούμε αυτό το τεύχος του περιοδικού μας, είμαι καθ' οδόν για να συμμετάσχω στο Φόρουμ Οικονομίας Ευημερίας στο Ρέικιαβικ της Ισλανδίας. Αυτή η συνάντηση υψηλού επιπέδου συγκεντρώνει ηγέτες, επαγγελματίες και φορείς αλλαγής για να συζητήσουν πώς μπορούμε να διαμορφώσουμε τις οικονομίες μας ώστε να υποστηρίξουμε καλύτερα την ευημερία των ανθρώπων και του πλανήτη. Μια οικονομία ευημερίας διασφαλίζει ότι η οικονομική ανάπτυξη, μετρούμενη με βάση το ΑΕΠ, δεν αποτελεί αυτοσκοπό και ότι προάγει αντί να βλάπτει την υγεία και την ευημερία, όπως συμβαίνει πολύ συχνά σήμερα. Τα πλαίσια της οικονομίας ευημερίας λαμβάνουν μεγαλύτερη προσοχή σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο και, ως EuroHealthNet, είμαστε πρόθυμοι να συμβάλουμε σε αυτή τη δυναμική μέσω της Συνεργασίας μας, των έργων μας για την κοινωνική ισότητα, το περιβάλλον και την υγεία, καθώς και μέσω αυτού του περιοδικού.
Παρόλα αυτά, νιώθω λίγο άβολα. Από τη μία πλευρά, θεωρώ σημαντικό να συναντώ διεθνείς συναδέλφους για να εμπνέω και να μαθαίνω ο ένας από τον άλλον και να χτίζω το όραμα μιας οικονομίας ευημερίας. Από την άλλη πλευρά, γνωρίζω ότι, ταξιδεύοντας στην Ισλανδία, συμβάλλω στην κλιματική αλλαγή και την ατμοσφαιρική ρύπανση, υπονομεύοντας την ίδια τη λογική του ταξιδιού μου. Ίσως αντ' αυτού, θα έπρεπε να καταβάλω μεγαλύτερη προσπάθεια τοπικά για να συναντήσω και να ανταλλάξω απόψεις με ανθρώπους που αντιμετωπίζουν φτώχεια και καθημερινούς αγώνες, μεταξύ άλλων.
Αυτό το δίλημμα είναι μόνο ένα παράδειγμα των προκλήσεων της αναμόρφωσης των οικονομιών στις οποίες είμαστε εγκλωβισμένοι. Η πορεία σπάνια είναι χωρίς τριβές και περιλαμβάνει επιλογές, διαπραγμάτευση συμφερόντων και συμβιβασμούς.
Διλήμματα στη μετάβαση προς μια οικονομία ευημερίας
Υπάρχουν πολλές πρωτοβουλίες πολιτικής που συμβάλλουν στην επίτευξη οικονομιών που δημιουργούν μεγαλύτερη ευημερία και, ως εκ τούτου, ευθυγραμμίζονται με την οικονομία της ευημερίας, πολλές από τις οποίες εξετάζονται στα άρθρα αυτού του περιοδικού. Αυτές περιλαμβάνουν περιβαλλοντικά βιώσιμα και δίκαια συστήματα υγειονομικής περίθαλψης όπως αυτό που δημιουργεί η Αυστρία, επενδύσεις σε αθλήματα βάσης αντί για αθλήματα υψηλού επιπέδου, πρωτοβουλίες για την παιδική μέριμνα όπως αυτές στην Ισλανδία, προώθηση ποιοτικού ύπνου, πολιτικές ισότητας των φύλων και δημοσιονομικές στρατηγικές που επιδιώκουν την εξισορρόπηση κοινωνικών και οικονομικών αποτελεσμάτων.
Ωστόσο, η οικονομία μας έχει εγκλωβίσει σε δομές και συμπεριφορές που είναι πολύ δύσκολο να αλλάξουν. Ως εκ τούτου, η πραγματοποίηση αλλαγών δεν είναι δυνατή χωρίς σημαντικό κόστος τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Αυτό σημαίνει ότι πολύ λίγες πολιτικές επιλογές είναι πλήρως επωφελείς για όλους και πολλές θα ωφελήσουν τα συμφέροντα ορισμένων ανθρώπων, τομέων, τόπων κ.λπ., έναντι άλλων. Για παράδειγμα, καλοπροαίρετες πολιτικές που ενθαρρύνουν τους ηλικιωμένους να παραμείνουν στα σπίτια τους για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα κινδυνεύουν να περιορίσουν τη διαθεσιμότητα κατοικιών για τις νεότερες γενιές. Η εισαγωγή εξωτικών φρούτων και λαχανικών μπορεί να βελτιώσει την υγεία για ορισμένους, αλλά η μεταφορά τους συμβάλλει στη ρύπανση και συχνά τα καθιστά μη προσιτά για νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος. Η μείωση των ορυκτών καυσίμων βοηθά το περιβάλλον, αλλά τι γίνεται με τους ανθρώπους των οποίων τα προς το ζην εξαρτώνται από αυτά;
Είμαστε εμείς, ως κοινότητα δημόσιας υγείας, εξοπλισμένοι για να αντιμετωπίσουμε αυτά τα διλήμματα και να λάβουμε σαφή θέση σε τέτοια ζητήματα, πολλά από τα οποία είναι πολύπλοκα και ηθικής φύσης; Είναι σημαντικό να το κάνουμε, καθώς έχουν επιπτώσεις στα συνολικά επίπεδα υγείας του πληθυσμού, καθώς και στις ανισότητες στον τομέα της υγείας και στη δικαιοσύνη μεταξύ των γενεών, όπως θα τονίσει το EuroHealthNet όταν συμβάλουμε στην επερχόμενη έκθεση. Στρατηγική της ΕΕ για τη Διαγενεακή Δικαιοσύνη. Το EuroHealthNet αναπτύσσει ένα δεοντολογικό πλαίσιο για να μας βοηθήσει να το κάνουμε αυτό και να καθοδηγήσει το έργο μας στην οικονομία της ευημερίας. Αυτό περιλαμβάνει τον τρόπο με τον οποίο συνεργαζόμαστε με τον ιδιωτικό τομέα για τη διαπραγμάτευση συμφερόντων με στόχο τη βελτίωση της συνολικής υγείας και ευημερίας, καθώς και για την εύρεσή του.
Αποφυγή της πόλωσης
Αυτά τα διλήμματα δεν είναι καινούργια για τη δημόσια υγεία, αλλά γίνονται όλο και πιο περίπλοκα —και πιο ορατά— στον δημόσιο διάλογο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πρέπει επίσης να γνωρίζουμε ότι οι συζητήσεις γύρω από την οικονομία της ευημερίας μπορούν να οδηγήσουν σε πόλωση, ιδιαίτερα στα σημερινά ταχέως εξελισσόμενα πολιτικά, κοινωνικά και τεχνολογικά πλαίσια. Οι άνθρωποι έχουν διαφορετικές αξίες και αρχές, με ακροδεξιές ομάδες στο άκρο του φάσματος.
Πόσο έντονα πρέπει να πιέσουμε για μια αλλαγή παραδείγματος που να αντικατοπτρίζει την οικονομία της ευημερίας, όταν, για ορισμένους, αυτό ακούγεται σαν να υποστηρίζουμε την αποανάπτυξη; Ή μήπως πρέπει να υιοθετήσουμε μια πιο λεπτή προσέγγιση; Δεν θα έπρεπε να επικεντρωθούμε σε συγκεκριμένα διλήμματα και συμβιβασμούς και να ακούσουμε καλύτερα τις διαφορετικές οπτικές γωνίες πριν σχεδιάσουμε τις πολιτικές μας λύσεις για τα περιβαλλοντικά όρια και τα κοινωνικά θεμέλια;
Σας συνιστώ να το διαβάσετε αυτό συνέντευξη της έκδοσης με τον Ντόμινικ Γουότερς, ο οποίος μοιράζεται την εμπειρία του σχετικά με τη διαρθρωτική ανισότητα στη στέγαση, την πρόσβαση σε τροφή, εισόδημα και την ανατροφή των παιδιών. Η δική του εμπειρία, όπως και η εμπειρία πολλών άλλων, πολύ συχνά απουσιάζει από τις αποφάσεις διακυβέρνησης. Η ανάδειξη τέτοιων προσωπικών ιστοριών μπορεί να δημιουργήσει περισσότερη κατανόηση, ώστε να γίνουν οι δύσκολες επιλογές που απαιτούνται για τη μετάβαση σε οικονομίες ευημερίας.
Αμφισβήτηση ισχυρών συμφερόντων
Κανείς δεν θέλει μια οικονομία που εκμεταλλεύεται τους ανθρώπους, βλάπτει το περιβάλλον και βλάπτει την υγεία και την ευημερία. Ωστόσο, πολύ λίγοι είναι πρόθυμοι να επωμιστούν το κόστος της αλλαγής. Οι πλούσιοι και ισχυροί θα υπερασπιστούν τα συμφέροντά τους — και τα καταφέρνουν.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει καταστήσει την ανταγωνιστικότητα το βόρειο αστέρι της, παράλληλα με την ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας και τον επανεξοπλισμό της Ευρώπης. Οι τρέχουσες προσπάθειες απελευθέρωσης της ΕΕ στοχεύουν στην άρση των εμπορικών φραγμών στο πλαίσιο της νέας Στρατηγικής για την Ενιαία Αγορά. Εν τω μεταξύ, η άσκηση πίεσης από τον κλάδο ακμάζει, καθιστώντας πιο δύσκολη από ποτέ τη ρύθμιση του αλκοόλ, του καπνού, των υπερεπεξεργασμένων τροφίμων και άλλων προϊόντων που βλάπτουν την υγεία.
Αυτές οι μεταρρυθμίσεις θα έχουν εθνικές επιπτώσεις. Για παράδειγμα, ένας πρόσφατος κανόνας στη Γαλλία που απαγόρευε τις σύντομες πτήσεις όπου υπάρχουν επιλογές τρένων αποδυναμώθηκε. Το σχέδιο της Ιρλανδίας για την προσθήκη προειδοποιήσεων για την υγεία στις ετικέτες αλκοόλ μπορεί να είναι η επόμενη. Αυτά τα ισχυρά συμφέροντα θα είναι δύσκολο να ξεπεραστούν, ιδίως επειδή οι ίδιοι μας πόροι κινδυνεύουν να μειωθούν. Η δημόσια υγεία και η ευημερία κινδυνεύουν να υποβαθμιστούν περαιτέρω στις επερχόμενες συζητήσεις της ΕΕ για τον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό για την περίοδο 2028-2034.
Ο δρόμος μπροστά
Ο μετασχηματισμός των οικονομιών μας σε οικονομίες ευημερίας είναι εφικτός, αλλά απαιτεί καλύτερη κατανόηση των διλημμάτων, των συμβιβασμών και των επιπτώσεων των πολιτικών επιλογών, καθώς και προσεκτική χαρτογράφηση επιχειρημάτων και αντεπιχειρημάτων. Πρέπει επίσης να κινητοποιήσουμε το ευρύτερο κοινό, πέρα από τις κοινότητες της δημόσιας υγείας και της οικονομίας της ευημερίας. Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι υποστηρίζουν τη δράση για το κλίμα, για παράδειγμα, αλλά δεν εμπιστεύονται τις κυβερνήσεις ότι θα τα καταφέρουν. Σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο, Το 88% των Ευρωπαίων δηλώνουν ότι μια κοινωνική Ευρώπη είναι σημαντική για αυτούς προσωπικά, επομένως υπάρχουν πολλές δυνατότητες για αλληλεπίδραση.
Ακούγοντας ειλικρινά τις ελπίδες και τους φόβους των ανθρώπων —και τις ανησυχίες τους σχετικά με τα μεταβαλλόμενα συστήματα εργασίας, στέγασης, χρήσης ενέργειας, μεταφορών, τροφίμων και κατανάλωσης— μπορούμε να μειώσουμε την πόλωση και να οικοδομήσουμε υποστήριξη. Αντιμετωπίζοντας τις βάσιμες ανησυχίες τους σχετικά με τη μετανάστευση, τον εμβολιασμό και άλλα ευαίσθητα θέματα, ενισχύουμε την εμπιστοσύνη. Χτίζοντας συμμαχίες για την ανάπτυξη ενός κοινού οράματος για ένα καλύτερο μέλλον και επικοινωνώντας και εφαρμόζοντάς το συλλογικά, μπορούμε να αμφισβητήσουμε τα υπάρχοντα συμφέροντα και να εμπνεύσουμε αλλαγή. Αυτό, με τη σειρά του, μπορεί να δημιουργήσει την απαραίτητη πολιτική βούληση για την επίτευξη οικονομιών που δημιουργούν μεγαλύτερη ευημερία. Ελπίζω να απολαύσετε την ανάγνωση των διαφόρων άρθρων σε αυτό το περιοδικό, καθώς όλα συμβάλλουν σε ένα τόσο κοινό όραμα.
Σε αυτή την έκδοση
Καρολάιν Κόστονγκς
Η Caroline Costongs είναι Διευθύντρια του EuroHealthNet και ειδικός στη δημόσια υγεία και την προαγωγή της υγείας. Η Caroline ηγείται μιας διεπιστημονικής ομάδας που εργάζεται για την ευρωπαϊκή και (υπο)εθνική πολιτική, την υπεράσπιση, την έρευνα και την ανάπτυξη ικανοτήτων για την αντιμετώπιση των ανισοτήτων στον τομέα της υγείας. Η Caroline δραστηριοποιείται σε διάφορα φόρουμ της ΕΕ και του ΠΟΥ, Συμβουλευτικές Επιτροπές και διάφορα έργα της ΕΕ, και είναι μέλος του ICC – Διεθνούς Συμβουλίου για την Ευρωπαϊκή Διάσκεψη Δημόσιας Υγείας.